In Advies met bovengenoemde titel(februari 2019) merkt de Onderwijsraad op dat werk ingrijpend verandert als gevolg van technologisering en dat zich scherpe scheidslijnen aftekenen in de maatschappij. De behoefte aan permanente educatie neemt toe evenals de vraag naar meer gepersonaliseerd onderwijs. Om adequaat te kunnen reageren op maatschappelijke ontwikkelingen is een integrale kijk op het onderwijsstelsel nodig. Het huidige onderwijsbeleid is echter nog vooral gericht op afzonderlijke sectoren. Maatregelen worden onvoldoende in het brede perspectief van het onderwijsstelsel geplaatst. Kan het onderwijs zijn maatschappelijke opdracht nu en in de toekomst waarmaken binnen de huidige organisatie van het onderwijsstelsel?
Het onderwijsstelsel is te gedifferentieerd
De raad vindt dat er een fundamentele bezinning nodig is op de organisatie van het onderwijsstelsel met als doel het op onderdelen aan te passen. De raad ziet drie knelpunten ontstaan. Twee van die knelpunten hangen samen met de differentiatie in het onderwijsstelsel. De differentiatie (1) versterkt de tendens van sociale segmentering en verkleint de mogelijkheden van het onderwijs om bij te dragen aan sociale samenhang in de maatschappij, en (2) zet de toegankelijkheid van en doorstroom binnen het onderwijs onder druk, waardoor sommige groepen leerlingen en studenten minder kansen krijgen in het onderwijs. Het derde knelpunt hangt samen met een grotere behoefte aan scholing en vorming gedurende de gehele levensloop. Deze scholing en vorming is niet alleen een verantwoordelijkheid van individuen, maar ook van bedrijven en de overheid. Echter, (3) permanente educatie is geen onderdeel van de huidige onderwijsvoorzieningen binnen het stelsel.
Op weg naar oplossingen: vijf vertrekpunten voor aanpassingen aan het onderwijsstelsel
De hierboven beschreven knelpunten vragen om een aantal aanpassingen in het onderwijsstelsel. Een goede inrichting van het stelsel is complex. Maatregelen om het op bepaalde punten te verbeteren kunnen het op andere punten kwetsbaar maken. Om richting te geven aan de gedachtevorming en discussie over noodzakelijke herzieningen, heeft de raad vijf ‘vertrekpunten’ geformuleerd: (1) verminder differentiatie waar nuttig en mogelijk; (2) verbind schoolsoorten en opleidingen; (3) stimuleer beroepsgericht onderwijs op het havo en vwo; (4) verminder en verbeter selectie; en (5) geef permanente educatie een structurele plek in het onderwijsstelsel. Met deze vertrekpunten beoogt de raad een bijdrage te leveren aan een stelseldiscussie die de afgelopen jaren, naar zijn oordeel te weinig is gevoerd.
Bronnen: Onderwijsraad, Doorgeschoten differentiatie, 22 februari 2019 | Advies
https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2019/doorgeschoten-differentiatie/item7738; volledig advies: https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2019/doorgeschoten-differentiatie/volledig/item7739