De scheiding van onderwijsniveaus beperkt het contact tussen leerlingen met verschillende sociale achtergronden. Dat zegt het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) in zijn rapport ‘Samen of gescheiden naar school’. Dat leerlingen met uiteenlopende achtergronden vaak elk naar hun eigen school gaan, maakt dat leren omgaan met ‘de ander’ niet plaatsvindt op school. Het voortgezet onderwijs staat op deze manier volgens het SCP ver af van zijn doel om leerlingen als burgers te leren samenleven in een complexe en diverse samenleving.
In theorie is het onderwijs een plek waar leerlingen uit verschillende sociale milieus elkaar kunnen ontmoeten, elkaars leefwereld kunnen leren kennen en met sociale en culturele verschillen tussen groepen leren omgaan. In de praktijk, zo blijkt uit het onderzoek van het SCP, gaan leerlingen met uiteenlopende achtergronden juist overwegend gescheiden naar school.
Dit komt doordat leerlingen met uiteenlopende onderwijsniveaus vaak elk naar hun eigen school gaan. En omdat er een grote samenhang is tussen onderwijsniveau en achtergrondkenmerken van leerlingen (inkomen en opleidingsniveau van de ouders en het wel of niet hebben van een migratieachtergrond) betekent deze scheiding op basis van niveau ook een forse sociale scheiding tussen groepen. Dit speelt extra in de grote steden, omdat leerlingen daar meer verspreid zijn over verschillende scholen. Vooral de ontmoetingskansen tussen vwo’ers en vmbo’ers zijn klein.
Handelen nu nodig
Behalve door demografische ontwikkelingen en praktische mogelijkheden, komt het gesegregeerde onderwijsaanbod volgens het SCP vaak tot stand door een optelsom aan individuele keuzes van schoolbesturen en ouders. Ondanks dat betrokkenen aangeven het kwalijk te vinden als leerlingen alleen opgroeien met jongeren uit vergelijkbare thuismilieus, kiezen ze vaak voor smal georganiseerd onderwijs.
Om meer te werken aan de maatschappelijke opgave van het onderwijs is meer sturing op het onderwijsaanbod vanuit de overheid gewenst, aldus het SCP. Zo kunnen gemeenten een stimulerende rol spelen door met schoolbesturen te kijken op welke locaties, welk aanbod wenselijk is. Schoolbesturen in grotere gemeenten kunnen de trend van gescheiden onderwijs doorbreken door actief te sturen op (behoud van) breder onderwijs en daarmee meer ontmoetingskansen tussen leerlingen met verschillende achtergronden. Het SCP laat ook de rol van de ouders niet onbenoemd: zij zouden de beperkingen moeten zien van smal georganiseerd onderwijs en ervan doordrongen moeten raken dat breder georganiseerd onderwijs kansen biedt, voor de samenleving én voor het kind.
Bron: VO-raad